Kiev đang đứng trước bài toán khó về các đảm bảo an ninh khi áp lực hòa đàm gia tăng, trong khi các đồng minh phương Tây chưa thể đưa ra cam kết rõ ràng về việc bảo vệ Ukraine trong tương lai.

Tuyên bố cứng rắn của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky nhân Ngày độc lập (24-8) rằng "sẽ không bao giờ Ukraine phải chịu đựng nỗi nhục mà người Nga gọi là thỏa hiệp" phản ánh lập trường "không khoan nhượng" của Kiev.

Tuy nhiên, phía sau tuyên bố này là bức tranh phức tạp về chính trị trong nước và những tính toán chiến lược đối với các đảm bảo an ninh - yếu tố then chốt có thể định hình tương lai Ukraine.

Ukraine và những toan tính

Những tuyên bố của ông Zelensky chủ yếu nhằm vào công chúng trong nước hơn là bên ngoài. Sau vụ bê bối liên quan đến Cục Chống tham nhũng quốc gia Ukraine (NABU), khi ông Zelensky buộc phải hủy bỏ dự luật đã tước đi tính độc lập của các cơ quan này, tỉ lệ ủng hộ ông sụt giảm và vị thế chính trị bị suy yếu.

Theo trang Strana.news, ông Zelensky đang cố gắng sử dụng câu chuyện "hai ông Trump và Putin đang buộc Kiev phải đầu hàng" để đảo ngược xu hướng này bằng cách thể hiện thái độ kiên quyết bảo vệ lợi ích quốc gia.

Trên thực tế, ông Trump vẫn chưa gây áp lực nghiêm trọng lên ông Zelensky. Chưa có thông tin về bất kỳ "biện pháp cưỡng chế" nào được sử dụng, và có lẽ Kiev tin rằng những biện pháp như vậy sẽ không được thực hiện vì ông Trump sẽ không muốn bị coi là quá thân thiết với ông Putin.

Tuy nhiên, theo báo New York Times ngày 24-8, Ukraine có thể sẵn sàng rút quân khỏi khu vực Donetsk nếu Kiev nhận được các đảm bảo an ninh đáng tin cậy, bao gồm việc triển khai lực lượng quân sự châu Âu và sự hỗ trợ của Mỹ. Cựu ngoại trưởng Ukraine Vadym Prystaiko thừa nhận đây là một "viên thuốc độc" mà Kiev sẽ phải chấp nhận.

Những phương án bảo đảm an ninh

Vấn đề bảo đảm an ninh cho Ukraine đang được thảo luận ở hai khía cạnh: chính trị - pháp lý và quân sự. Ngày 22-8, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio và Chánh Văn phòng Tổng thống Ukraine Andriy Yermak đã thảo luận về vấn đề này tại Kiev. Cố vấn của ông Yermak cho biết các bên dự kiến hoàn thiện mô hình đảm bảo an ninh vào cuối tuần tới.

Các nhà đàm phán đang soạn thảo phiên bản điều chỉnh của điều 5 trong Hiệp ước phòng thủ tập thể NATO, đặc biệt là cơ chế hành động khi Nga phát động cuộc tấn công mới. Các đảm bảo quân sự sẽ bao gồm cung cấp vũ khí, hỗ trợ tài chính cho lực lượng quốc phòng, trao đổi thông tin tình báo, và các cuộc tập trận huấn luyện.

Trong cuộc họp ngày 19-8, Phó tổng thống Mỹ J.D. Vance đã đề xuất hai phương án mà những người tham dự không ủng hộ. Phương án đầu tiên về đảm bảo an ninh tương tự điều 5 NATO yêu cầu cung cấp cả lực lượng quân sự, điều mà các đồng minh NATO chưa sẵn sàng.

Lựa chọn thứ hai là tăng quân số Ukraine lên 350.000 - 400.000 người, nhưng ông Vance nhấn mạnh Mỹ sẽ không tài trợ mà chỉ sẵn sàng bán vũ khí thông qua các nước châu Âu, khiến châu Âu lo ngại về chi phí khổng lồ.

Cùng thời điểm đó, ngày 21-8, các bộ trưởng quốc phòng của Mỹ, Ukraine, Đức, Pháp, Phần Lan, Anh và Ý đã xây dựng các phiên bản riêng về đảm bảo an ninh cho Kiev. Theo Reuters, một phương án đang được thảo luận là gửi quân đội châu Âu đến Ukraine dưới sự chỉ huy của Mỹ.

Tuy ông Trump loại trừ việc triển khai quân đội Mỹ, ông vẫn để ngỏ khả năng can thiệp quân sự vào các vấn đề khác. Cần nhắc lại rằng Nga đã nhiều lần tuyên bố sẽ không chấp nhận bất kỳ sự hiện diện nào của quân đội phương Tây ở Ukraine.

Những tín hiệu từ London và Berlin

Tuy nhiên, phương Tây có thể chưa sẵn sàng cung cấp những đảm bảo mà ông Zelensky mong muốn. Báo Guardian ngày 24-8 tiết lộ ngay sau cuộc gặp Zelensky - Trump tại Nhà Trắng hôm 28-2-2025, đội ngũ của ông Vance đã cố gắng liên lạc với tướng Valeriy Zaluzhny - cựu Tổng tư lệnh Ukraine, hiện là đại sứ ở London - nhưng bị từ chối.
Tờ báo nhận định về sự cân bằng mong manh mà tướng Zaluzhny gặp phải sau khi bị cách chức: ông vẫn trung thành với Ukraine, nhưng bị coi là đối thủ tiềm tàng chính của ông Zelensky. Các cuộc thăm dò cho thấy ông Zaluzhny có khả năng gây ra mối đe dọa nghiêm trọng đối với ông Zelensky trong tương lai.
Báo Berliner Zeitung (Đức) ngày 24-8 đặt câu hỏi về mức độ mà Đức có thể cung cấp bảo đảm an ninh cho Ukraine.
Tờ báo thẳng thắn nhận định: "Đức không thể chuyển giao tất cả các hệ thống vũ khí, không thể đáp ứng tất cả yêu cầu ngay lập tức". Nguyên nhân được chỉ ra bao gồm những quyết định chính trị sai lầm trong quá khứ, các ưu tiên khác nhau và việc người dân Đức đang chịu áp lực kinh tế ngày càng tăng.
Tờ báo cảnh báo thêm rằng các chính trị gia, dù có tầm nhìn xa đến đâu, cũng khó có thể cung cấp sự hỗ trợ tài chính và quân sự vô tận cho Ukraine trong bối cảnh hiện tại.
Berliner Zeitung kết luận với chính sách mà chính quyền Thủ tướng Đức Merz đang thực hiện với Kiev, nếu không vì đạo đức chính trị thì ít nhất cũng phải để mắt đến các cuộc thăm dò dư luận, chưa kể đến "ý tưởng về một cuộc leo thang hạt nhân" - mối nguy hiểm thường bị bác bỏ nhưng ít nhất cũng nên được tính đến về mặt lý thuyết.

Nguồn: Tuoitre