Thượng viện Mỹ vừa thông qua dự luật quốc phòng 900 tỉ USD với sự ủng hộ lưỡng đảng, phản ánh cam kết chi tiêu mạnh mẽ cho an ninh quốc gia và định hướng cạnh tranh chiến lược với Trung Quốc, bất chấp sự thay đổi giọng điệu từ Nhà Trắng.

Thượng viện Mỹ ngày 17-12 đã phê chuẩn dự luật ủy quyền quốc phòng (NDAA) trị giá 900 tỉ USD với tỉ lệ 77-20, về cơ bản thông qua phần lớn chương trình nghị sự an ninh quốc gia của Tổng thống Donald Trump.

Dự luật không chỉ hiện đại hóa cách thức quân đội Mỹ mua sắm vũ khí và vật tư mà còn tái khẳng định vai trò giám sát của Quốc hội đối với hoạt động quân sự, đồng thời tăng lương 3,8% cho quân nhân. NDAA có mức chi dự kiến cao hơn 8 tỉ USD so với mức Nhà Trắng yêu cầu.

Vấn đề Trung Quốc

Dự luật 3.000 trang được thông qua chỉ vài ngày sau khi Nhà Trắng công bố chiến lược an ninh quốc gia mới. Trong đó chính quyền Trump đã từ bỏ ngôn ngữ thời ông Biden, vốn coi Trung Quốc là mối đe dọa chiến lược, mà chỉ nói Mỹ sẽ "vẽ lại sự cân bằng trong mối quan hệ kinh tế với Trung Quốc".

Tuy nhiên các điều khoản cụ thể liên quan đến Bắc Kinh trong NDAA "làm rõ rằng dù tông giọng của Nhà Trắng là gì, Điện Capitol đang khóa chặt cuộc cạnh tranh gay gắt, dài hạn với Trung Quốc" - báo Mỹ The New York Times dẫn lời ông Craig Singleton, giám đốc điều hành chương trình Trung Quốc tại Quỹ Bảo vệ các nền dân chủ, tổ chức tư vấn có trụ sở tại Washington.

Trung Quốc chỉ trích thương vụ vũ khí 11 tỉ USD của Mỹ bán cho Đài Loan
Đại sứ quán Trung Quốc tại Washington đã lên án dự luật ngay trong ngày 17-12. "Dự luật đã liên tục thổi phồng câu chuyện về "mối đe dọa Trung Quốc", rêu rao về hỗ trợ quân sự cho vùng lãnh thổ Đài Loan, lạm dụng quyền lực nhà nước để nhắm vào sự phát triển kinh tế của Trung Quốc, hạn chế thương mại, kinh tế và trao đổi nhân dân giữa hai nước, phá hoại chủ quyền, an ninh và lợi ích phát triển của Trung Quốc và làm gián đoạn các nỗ lực của hai bên trong việc ổn định quan hệ song phương" - The New York Times dẫn lời người phát ngôn đại sứ quán.

Trong chiến lược an ninh quốc gia mới, Nhà Trắng tuyên bố Mỹ không ủng hộ bất kỳ sự thay đổi đơn phương nào với hiện trạng ở eo biển Đài Loan và nhấn mạnh Mỹ phải tìm cách răn đe, ngăn chặn một cuộc xung đột quân sự quy mô lớn.

"Nhưng quân đội Mỹ không thể và không nên phải thực hiện điều này một mình" - tài liệu nêu rõ, đồng thời thúc giục Nhật Bản và Hàn Quốc tăng chi tiêu quốc phòng.

NDAA còn thiết lập quy trình sàng lọc đầu tư ra nước ngoài vào Trung Quốc, yêu cầu người dân và các công ty Mỹ phải thông báo cho Bộ Tài chính khi hỗ trợ các công nghệ nhạy cảm tại Trung Quốc.

Dự luật tiếp tục tài trợ cho Sáng kiến Hợp tác an ninh Đài Loan ở mức 1 tỉ USD, cấp cho các lực lượng Mỹ tiếp tục huấn luyện cho vùng lãnh thổ này và yêu cầu Lầu Năm Góc tìm cách thiết lập chương trình chung để triển khai các hệ thống drone và chống drone. NDAA cũng ủy quyền 1,5 tỉ USD hỗ trợ an ninh mới cho Philippines.

Tác động tới thế giới

Báo Pháp Le Monde nhận định dự luật 900 tỉ USD này vẫn cho thấy định hướng thân châu Âu của Quốc hội Mỹ, trái với những tuyên bố từ chính quyền Trump.

Cụ thể, NDAA có điều khoản hạn chế tình trạng quân số của Mỹ tại châu Âu giảm xuống dưới 76.000 người trong hơn 45 ngày, cấm di dời trang thiết bị và khí tài "chủ lực" khỏi châu lục này, đồng thời gia tăng viện trợ cho Ukraine với 400 triệu USD hỗ trợ an ninh để duy trì mức cơ bản ngay cả khi các khoản tài trợ khẩn cấp đình trệ.

Sáng kiến An ninh vùng Baltic cũng được hỗ trợ với cam kết cung cấp 175 triệu USD viện trợ quân sự cho Latvia, Lithuania và Estonia.

Ở Trung Đông, NDAA tiếp tục khẳng định hỗ trợ sâu rộng cho Israel, bao gồm tài trợ đầy đủ cho các chương trình hợp tác phòng thủ tên lửa Vòm Sắt (Iron Dome) và Ná David (David's Sling), đồng thời yêu cầu thực hiện đánh giá về khả năng Mỹ cần can thiệp để lấp đầy nhu cầu sản xuất quốc phòng của Israel.

NDAA cũng đề xuất bãi bỏ tất cả các lệnh trừng phạt cứng rắn từng được áp lên Syria dưới thời cựu lãnh đạo Bashar al-Assad, động thái được coi là then chốt trong quá trình phục hồi kinh tế của Syria.

Đáng chú ý, dự luật bãi bỏ quy định ủy quyền của Quốc hội cho phép tổng thống sử dụng vũ lực ở nước ngoài có từ thời chiến tranh Iraq và vùng Vịnh. Nhiều năm qua cả hai phe Dân chủ và Cộng hòa đã kêu gọi chấm dứt quy định này, được ban hành vào các năm 2002 và 1991, do thất vọng vì các tổng thống của cả hai đảng dựa vào đó để tiến hành nhiều hành động quân sự quy mô lớn qua mặt Quốc hội.

Những khoản chi tiêu chính

Các khoản chi tiêu chính của dự luật là 162 tỉ USD cho mua sắm; 146 tỉ USD cho nghiên cứu, phát triển, thử nghiệm và đánh giá; 291 tỉ USD cho hoạt động và bảo trì và 234 tỉ USD cho chi phí nhân sự và y tế quốc phòng.
Một số ưu tiên quốc phòng hàng đầu của Tổng thống Trump sẽ được tài trợ, bao gồm chương trình phòng thủ tên lửa Golden Dome, máy bay chiến đấu thế hệ tiếp theo F-47 của không quân và F/A-XX của hải quân, máy bay ném bom tàng hình B-21 Raider, drone hộ tống của không quân, tàu ngầm và tàu chiến.

Theo Tuoitre