Giá tăng mạnh đi kèm nhu cầu tiêu thụ tăng vọt khiến nhiều nông trại sản xuất trà ở Nhật Bản quá tải.

Trong số 25 loại thức uống matcha (trà xanh dạng bột Nhật Bản) trong thực đơn của quán Kettl Tea mới mở năm nay trên đại lộ Hollywood, Mỹ, chỉ còn 4 loại có hàng, theo người sáng lập Zach Mangan.

"Khó nhất là phải nói với khách hàng chúng tôi không có thức uống họ muốn", anh thừa nhận.

Hương thơm thanh mát, màu sắc tươi sáng và tác dụng tỉnh táo, matcha ngày càng được ưa chuộng trong thập kỷ qua, đặc biệt là 2-3 năm gần đây. Giờ đây, nó trở thành "điểm nhấn văn hóa trong thế giới phương Tây", khi có mặt trong mọi thứ đồ giải khát, tráng miệng, từ kem cho tới đồ uống Starbucks.

Theo Mangan, điểm nhấn ấy khiến thị trường matcha tăng gần gấp đôi trong một năm. "Dù cố gắng thế nào, chúng tôi vẫn không mua đủ số lượng cần thiết", anh nói.

Cách đó hàng nghìn km tại Sayama, tây bắc Tokyo, Masahiro Okutomi, thế hệ thứ 15 tiếp quản công việc sản xuất trà của gia đình, đang quá tải vì nhu cầu tăng vọt.

"Tôi phải thông báo trên web rằng chúng tôi không nhận đơn đặt mua matcha nữa", ông nói.

Quy trình sản xuất matcha rất công phu. Lá trà, được gọi là "tencha", phải được che nắng vài tuần trước thu hoạch để "khóa hương vị" và tăng hàm lượng dinh dưỡng, sau đó tách gân lá thủ công, sấy khô và nghiền mịn bằng máy.

"Để sản xuất matcha đúng vị, cần nhiều năm đào tạo nhân lực", ông Okutomi chia sẻ. "Đây là công việc dài hạn đòi hỏi thiết bị, nhân lực và đầu tư".

"Tôi vui vì thế giới yêu thích matcha nhưng trước mắt, sự yêu thích này khiến chúng tôi không đáp ứng nổi nhu cầu", ông nói tiếp.

Cơn sốt matcha được thúc đẩy bởi những người nổi tiếng như Andie Ella, chủ kênh YouTube có hơn 600.000 người theo dõi và tự lập thương hiệu matcha riêng. Trong cửa hàng trang trí bằng tông màu hồng nhạt ở Harajuku, Tokyo, hàng chục người hâm mộ háo hức chờ chụp ảnh với cô gái người Pháp 23 tuổi hoặc xếp hàng mua matcha vị dâu hay matcha sôcôla trắng.

"Matcha có hình ảnh rất cuốn hút", Ella nói.

Thương hiệu matcha do Ella sáng lập nhập nguyên liệu từ vùng trà Mie ở Nhật Bản. Tới nay, cô đã bán được 133.000 ly kể từ khi thành lập vào tháng 11/2023, thuê 8 nhân viên và "nhu cầu không ngừng tăng".

Theo Bộ Nông nghiệp Nhật Bản, matcha chiếm hơn một nửa trong số 8.798 tấn trà xanh xuất khẩu của Nhật năm 2024, gấp đôi so với 10 năm trước.

Jugetsudo, cửa hàng bán trà trong khu chợ cá nổi tiếng Tsukiji, phải kiểm soát gắt gao lượng hàng tồn kho do nhu cầu mua tăng vọt.

"Chúng tôi không giới hạn mua nhưng đôi khi từ chối bán số lượng lớn cho khách hàng mà chúng tôi nghi ngờ là mua xong đem bán lại đội giá để kiếm lời", quản lý Shigehito Nishikida cho hay. "2-3 năm gần đây, cơn sốt còn lớn hơn bởi khách muốn tự pha chế matcha theo công thức trên mạng".

Anita Jordan, 49 tuổi, du khách người Australia tại Nhật Bản, cho hay "các con nhà tôi mê mẩn matcha. Các cháu dặn tôi tìm mua loại ngon nhất".

Thị trường matcha toàn cầu ước tính trị giá hàng tỷ USD và nó có thể chịu ảnh hưởng từ thuế quan của Tổng thống Mỹ Donald Trump. Mức thuế hiện nay là 10% và có thể tăng lên 24%.

Thiếu nguồn cung và thuế cao khiến "chúng tôi buộc phải tăng giá dù không dễ đưa ra quyết định", Mangan, chủ cửa hàng Kettl Tea ở Mỹ thừa nhận, cho hay nhu cầu vẫn chưa hạ nhiệt. "Câu khách hàng thường nói khi vào tiệm là: Tôi muốn mua matcha trước khi hết hàng".

Tại Kettl Tea, matcha có thể pha với sữa hoặc để nguyên vị. Trà được bỏ trong tô sứ, đổ nước sôi, khuấy đều, để khách hàng từ từ cảm nhận hương vị tinh tế. Món này không rẻ, mỗi ly có giá từ 10 USD, trong khi 20g bột pha tại nhà có giá 25-150 USD.

Chính phủ Nhật Bản khuyến khích mở rộng quy mô trồng trà để giảm giá thành. Nhưng người trồng như Okutomi cảnh báo nếu mở rộng, chất lượng có thể đi xuống và "ở vùng nông thôn nhỏ, việc này gần như bất khả thi".

Số lượng đồn điền trà tại Nhật giảm còn 1/4 so với 20 năm trước do nhiều nông dân đã nghỉ làm vì tuổi cao và khó tìm người kế nghiệp.

"Đào tạo thế hệ mới cần thời gian. Không thể đốt cháy giai đoạn", Okutomi nhấn mạnh.

Nguồn: VNExpress