Cách đây 61 năm, các lực lượng của Quân chủng Hải quân cùng với quân dân miền Bắc đã mưu trí, dũng cảm chiến đấu, chiến thắng trận đầu vào ngày 2 và 5/ 8/1964, góp phần làm nên chiến công chống đế quốc Mỹ leo thang chiến tranh phá hoại ra miền Bắc nước ta.

Để thực hiện kế hoạch đánh phá miền Bắc bằng không quân và hải quân, Mỹ xác định phải có một chiến dịch tạo cớ nhằm đánh lừa dư luận thế giới. Do đó, đến tháng 7/1964, Mỹ gia tăng các hoạt động khiêu khích, sử dụng tàu chiến, máy bay xâm phạm hải phận miền Bắc để trinh sát, do thám và hỗ trợ các tàu biệt kích ngụy đánh phá các đảo và vùng dân cư ven biển.

Để chủ động đối phó với âm mưu của địch, ngay từ tháng 12 năm 1963, tại Hội nghị lần thứ 9 Ban Chấp hành Trung ương Đảng, khóa III đã chỉ rõ: Chúng ta phải cảnh giác, sẵn sàng đối phó với trường hợp Mỹ mạo hiểm mở rộng chiến tranh bằng chiến lược "Chiến tranh cục bộ"…; đồng thời xác định tăng cường lực lượng về mọi mặt, đặc biệt là lực lượng quân sự để sẵn sàng đánh thắng Mỹ nếu chúng mở rộng chiến tranh ra miền Bắc.

Tháng 6 năm 1964, Bộ Chính trị ra chỉ thị về tăng cường sẵn sàng chiến đấu, đập tan âm mưu khiêu khích, đánh phá miền Bắc của không quân Mỹ. Tổng Tham mưu trưởng QĐND Việt Nam ra lệnh báo động sẵn sàng chiến đấu trong toàn thể các lực lượng vũ trang miền Bắc và chỉ thị "Hải quân nhanh chóng chuẩn bị mọi mặt để chiến đấu bảo vệ vùng biển, tuyến ven bờ, các hải cảng, cửa sông và căn cứ; nhanh chóng chuyển mọi sinh hoạt của đơn vị sang thời chiến".

Đảng ủy Quân chủng Hải quân ra nghị quyết lãnh đạo chuẩn bị mọi mặt, đưa Quân chủng chuyển vào trạng thái sẵn sàng chiến đấu với quyết tâm cao nhất.

Từ ngày 06/7/1964, toàn Quân chủng chuyển sang trạng thái thời chiến; thành lập sở chỉ huy tiền phương tại căn cứ sông Gianh; điều động một số tàu cho các khu vực, đồng thời tăng cường huấn luyện kỹ thuật, chiến thuật cho các lực lượng.

Đêm 31/7, rạng sáng ngày 01/8/1964, Mỹ cho tàu khu trục Ma-đốc thuộc Hạm đội 7 xâm phạm sâu vào vùng biển Quảng Bình, sau đó tiến lên phía Bắc, có lúc chỉ cách bờ 8 hải lý, vừa do thám, điều tra mạng lưới bố phòng của ta, vừa đe dọa, uy hiếp các tàu đánh cá của ngư dân ta trên biển.

Ngày 2/8/1964, Hải quân nhân dân Việt Nam chính thức bước vào cuộc đối đầu trực diện với đế quốc Mỹ. Đối mặt với hạm đội hiện đại cùng tàu khu trục USS Maddox trang bị vũ khí tối tân, những tàu phóng lôi nhỏ bé của ta vẫn kiên cường xuất kích, dũng cảm đánh trả. Trận chiến không cân sức ấy đã khẳng định bản lĩnh thép và tinh thần quả cảm của những người lính Hải quân còn rất trẻ tuổi đời, mới mẻ tuổi quân.

Dưới sự chỉ huy trực tiếp của Bộ Tư lệnh Quân chủng, các đơn vị Hải quân như Trung đoàn 135, Lữ đoàn 170, Lữ đoàn 679… đã phối hợp hiệp đồng chặt chẽ, sẵn sàng chiến đấu trong mọi tình huống. Các trạm ra-đa, lực lượng pháo bờ biển, hải đội tàu phóng lôi được đặt trong tình trạng báo động cao nhất.

Lần đầu tiên, Hải quân ta đối đầu với đối phương trên biển bằng sức mạnh chính mình, không có lực lượng nào chi viện, không có thời gian thử lửa, chỉ có lòng tin và quyết tâm “đánh thắng trận đầu”.

Trận đánh ngày 02/8/1964 là trận đánh đầu tiên của Hải quân nhân dân Việt Nam sau 9 năm thành lập, dù lực lượng, vũ khí trang bị còn nhỏ bé nhưng đã trực tiếp chiến đấu với tàu chiến lớn và nhiều máy bay hiện đại của đế quốc Mỹ. Song với tinh thần anh dũng, kiên cường, cán bộ, chiến sĩ ta đã đánh đuổi tàu Ma-đốc rút chạy khỏi lãnh hải Việt Nam, khẳng định ý chí dám đánh, quyết đánh và quyết thắng giặc Mỹ xâm lược.

Ngay sau khi tàu Ma-đốc bị Hải quân nhân dân Việt Nam đánh đuổi ra khỏi vùng biển của ta, đêm mùng 4/8/1964, chính quyền Mỹ dựng lên "Sự kiện Vịnh Bắc Bộ" để vu cáo lực lượng Hải quân miền Bắc tiến công vào tàu chiến Mỹ đang hoạt động bình thường ở vùng biển quốc tế, để đánh lừa dư luận quốc tế và nhân dân Mỹ; lấy cớ đó để mở chiến dịch "trả đũa" mang tên "Mũi tên xuyên".

Ngày 05/8/1964, Mỹ huy động máy bay ở hai biên đội tàu sân bay gồm hàng chục máy bay tiêm kích và cường kích hiện đại, chia làm 3 đợt bất ngờ tập kích ồ ạt gần như cùng một lúc vào các căn cứ, kho tàng, nơi trú đậu tàu của Hải quân ta suốt dọc ven biển miền Bắc từ Quảng Bình đến Quảng Ninh mở đầu cho hành động leo thang đánh phá miền Bắc.
Do được chuẩn bị chu đáo từ trước, trong trận đầu thử lửa với hải quân và không quân Mỹ, Hải quân nhân dân Việt Nam đã hiệp đồng chặt chẽ với quân dân miền Bắc dũng cảm chiến đấu, bắn rơi 8 máy bay, bắn bị thương nhiều chiếc khác, bắt sống giặc lái Mỹ đầu tiên trên vùng biển, vùng trời miền Bắc.

Chiến thắng trận đầu ngày 02 - 05/8/1964 có ý nghĩa chiến lược, tạo tiền đề thuận lợi, mang lại niềm tin, cổ vũ, động viên khí thế tiến công của quân và dân cả nước quyết tâm đánh bại các bước leo thang chiến tranh của đế quốc Mỹ, bảo vệ vững chắc hậu phương lớn miền Bắc, sát cánh cùng tiền tuyến lớn miền Nam để đánh thắng Mỹ- ngụy.

Đó là chiến thắng của sức mạnh chính trị tinh thần của toàn dân tộc, của ý chí quyết tâm dám đánh, biết đánh và quyết đánh thắng; là biểu tượng của bản lĩnh, trí tuệ Việt Nam, một dân tộc dù nhỏ nhưng luôn yêu chuộng tự do, độc lập, không bao giờ chịu khuất phục trước kẻ thù xâm lược, dù chúng có đông hơn, mạnh hơn ta gấp nhiều lần.

Chiến thắng trận đầu ngày 02 và 05 tháng 8 năm 1964 đã khắc vào lịch sử trong sự nghiệp chống Mỹ, cứu nước của Quân chủng Hải quân và quân dân miền Bắc một dấu mốc vẻ vang, để lại cho chúng ta nhiều bài học quý. Đó là cơ sở lý luận và thực tiễn quan trọng để các cán bộ, chiến sĩ Hải quân nghiên cứu, vận dụng phát triển trong quá trình tổ chức thực hiện nhiệm vụ, xây dựng cơ quan, đơn vị, Quân chủng trong điều kiện,hoàn cảnh mới.

Kỷ niệm 61 năm Chiến thắng trận đầu là dịp để ôn lại truyền thống về chiến công tiêu biểu xuất sắc đầu tiên của bộ đội Hải quân và của quân dân miền Bắc trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.

Qua đó nâng cao niềm tự hào, trân trọng và tôn vinh những công lao, sự cống hiến hy sinh của các thế hệ đi trước, tiếp tục nhân lên ý nghĩa giá trị to lớn của sự kiện lịch sử vẻ vang và những bài học kinh nghiệm quý báu trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và xây dựng Hải quân nhân dân Việt Nam cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại. Tiếp tục củng cố xây dựng niềm tin vững chắc, bản lĩnh chính trị, ý chí quyết tâm, sẵn sàng đập tan âm mưu, thủ đoạn của kẻ địch trên hướng biển, quản lý và bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc.
Nguồn: congly.vn