Một bãi đỗ xe nhiều tầng mới tại thành phố Brno của Séc đang làm dấy lên tranh luận lâu nay ở châu Âu: Phụ nữ có nên có những chỗ đỗ xe riêng? Và nếu có, điều đó gửi đi thông điệp gì?

Tại quảng trường Akademické náměstí ở Brno, 4 trong tổng số 600 chỗ đỗ xe hiện được dành riêng cho phụ nữ. Những chỗ này được đặt gần lối ra và có gắn camera giám sát – nhằm tăng cảm giác an toàn, đặc biệt vào ban đêm. Sau 6 tháng, một cuộc khảo sát sẽ được tiến hành để đánh giá phản hồi của công chúng và xem xét việc mở rộng chương trình này – vốn đã được áp dụng tại Praha.

Trao đổi với Seznam Zprávy, ông Petr Kratochvíl – ủy viên hội đồng giao thông thành phố Brno – khẳng định: “Tôi nhấn mạnh rằng điều này không liên quan gì đến kỹ năng lái xe. Chúng tôi làm vì sự an toàn và thoải mái.”

Ý tưởng có nguồn gốc châu Âu

Với nhiều người mới đến Séc hoặc châu Âu, mô hình này có vẻ mới lạ – nhưng thực ra nó đã được triển khai ở một số nước từ lâu. Tại Đức, các khu "Frauenparkplätze" (bãi đỗ xe dành cho phụ nữ) đã có từ những năm 1990 và tại một số vùng, chúng còn là quy định bắt buộc theo luật.

Ý tưởng này ra đời nhằm giảm thiểu nguy cơ tấn công tình dục tại bãi đỗ xe sau hàng loạt vụ việc nghiêm trọng. Ngày nay, các chỗ đỗ đặc biệt này đã trở nên phổ biến tại các nước nói tiếng Đức như Áo và Thụy Sĩ. Riêng tại sân bay Frankfurt, có đến 30% số chỗ đỗ xe được dành riêng cho phụ nữ.

Tại Cộng hòa Séc, bãi đỗ xe đầu tiên dành cho phụ nữ xuất hiện vào năm 2009 trước một nhà hàng trên tuyến cao tốc D10 đến Mladá Boleslav. Vấn đề này từng làm dấy lên tranh cãi vào năm 2019 khi một cửa hàng McDonald’s ở Praha 9 triển khai mô hình tương tự và nhận về làn sóng chỉ trích trên mạng.

Thực tế hay phân biệt?

Người ủng hộ cho rằng việc dành chỗ riêng cho phụ nữ hoàn toàn vì lý do an toàn, không nhằm ám chỉ phụ nữ lái xe kém. Những chỗ này gần lối vào hơn, có ánh sáng tốt, hệ thống camera giám sát, và rộng hơn – phù hợp cho những ai đi cùng trẻ nhỏ hoặc đẩy xe nôi.

Tuy nhiên, không phải ai cũng đồng tình. Khi sân bay Frankfurt sơn các chỗ đậu xe dành cho phụ nữ màu hồng, làn sóng phản đối nổ ra ngay lập tức.

Một video TikTok lan truyền của người dùng @janineandgen khiến nhiều người Mỹ ngạc nhiên khi Janine – người Đức sống tại Mỹ – giải thích cho bạn gái mình về mô hình đỗ xe riêng dành cho phụ nữ.

Bà Geraldine Herbert – tổng biên tập tạp chí Wheels for Women – gọi ý tưởng này là thiên vị: "Nó củng cố định kiến rằng phụ nữ đỗ xe kém." Bà cho rằng nên cải tiến hạ tầng bãi đỗ xe để phù hợp với kích thước xe hiện đại và đa dạng người dùng thay vì "chia chỗ" theo giới.

Một số ý kiến còn chỉ trích ngầm rằng phụ nữ cần được "ưu ái riêng" để cảm thấy an toàn. Một số đàn ông cho rằng việc dành chỗ rộng hơn cho phụ nữ đi cùng trẻ em mặc nhiên ám chỉ rằng chỉ phụ nữ mới là người chăm con.

Và mỗi lần vấn đề này được nêu lên, các bình luận thiếu nghiêm túc, chế giễu phụ nữ lái xe lại xuất hiện tràn lan.

Dữ liệu nói lên điều gì?

Song những dữ liệu về an toàn tại bãi đỗ xe lại khiến mọi chuyện không đơn giản. Theo Lauren Longo – một người Mỹ sống tại Đức – “Trung bình cứ 12 vụ tấn công tình dục thì có 1 vụ xảy ra hoặc bị cố gắng thực hiện tại bãi đỗ xe.”

Trong một bài viết trên Medium, Longo chia sẻ rằng cô rất trân trọng sự an toàn bổ sung này: “Sau khi tự tìm hiểu kỹ, tôi sẵn sàng đi bộ thêm vài bước để cảm thấy an toàn hơn.”

Một cư dân Brno tên là Iva cũng đồng tình khi nói với Seznam Zprávy: “Tôi có thể hơi ngại khi sử dụng chỗ đó, nhưng nếu đi một mình vào ban đêm và có lựa chọn, tôi sẽ chọn chỗ gần lối ra.”

Dù bạn cảm thấy thế nào về vấn đề này, điều chắc chắn là nó chạm đến một câu chuyện sâu hơn về giới tính và không gian công cộng. Với một số người, bãi đỗ xe riêng cho phụ nữ là giải pháp thiết thực. Với người khác, đó lại là biểu hiện của lối suy nghĩ lỗi thời.

Hiện tại, các lãnh đạo Brno khẳng định, chương trình này mang tính tự nguyện. “Chúng tôi không bắt buộc ai cả. Nếu có nhu cầu, chúng tôi sẽ mở rộng,” ông Kratochvíl nói.

Góc nhìn từ đường sắt

Ngược lại với bãi đỗ xe, ngành đường sắt Séc lại đang dần xóa bỏ các toa tàu dành cho phụ nữ – từng được triển khai với mục tiêu bảo vệ hành khách nữ đi một mình vào sáng sớm hoặc đêm khuya.

Hiện vẫn còn 179 chuyến tàu có khu vực dành riêng cho phụ nữ, nhưng dịch vụ này đang bị thu hẹp dần vì công ty chuyển hướng sử dụng các toa tàu thiết kế mở hiện đại, khó duy trì các khu vực riêng biệt.

Trong khi đó, Slovakia lại đi theo chiều ngược lại. Đường sắt quốc gia nước này ghi nhận nhu cầu cao (khoảng 60% tỷ lệ lấp đầy) đối với các toa tàu dành riêng cho phụ nữ, và đang mở rộng mô hình này trên nhiều tuyến đường dài thêm nữa.

(Theo Expats)